(แก้) ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา (งานที่ 5)

1. ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา

ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา จะช่วยให้เกิดความคิดในการหาทางออกได้ เมื่อพบปัญหาในเวลาหรือสถานการณ์การทำงานจริง โดยมีขั้นตอนดังนี้

(1) สังเกต นักเรียนควรฝึกตนเองให้เป็นคนช่างสังเกต สามารถศึกษาหรือรับรู้ข้อมูลมองเห็นและเข้าใจปัญหาสำคัญที่เกิดขึ้นได้

(2) วิเคราะห์ เมื่อทราบและเข้าใจถึงปัญหาที่เกิดขึ้นแล้ว ควรวิเคราะห์ว่าปัญหาที่มีมีมากน้อยเพียงใด ลำดับความสำคัญของปัญหา และวิเคราะห์สาเหตุของแต่ละปัญหาเพื่อสร้างทางเลือกให้กับทางออกของปัญหาได้อย่างเหมาะสม

(3) สร้างทางเลือก เมื่อวิเคราะห์เรียงลำดับปัญหาได้แล้ว ว่าควรแก้ปัญหาใดก่อน ปัญหาใดทีหลัง และเมื่อวิเคราะห์ทีละปัญหา หาสาเหตุของแต่ละปัญหาได้แล้ว ควรสร้างทางเลือกในการแก้ไขปัญหาซึ่งอาจจะมากมาย โดยการสร้างทางเลือกนั้น อาจจะมาจากการศึกษาค้นคว้าการทดลอง การตรวจสอบ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการแก้ปัญหา

(4) ประเมินทางเลือก ทางเลือกต่างๆที่สร้างขึ้นมาจากการศึกษาค้นคว้าหรือการตรวจสอบต่างๆ ควรพิจารณาดูให้ละเอียดว่าทางเลือกใดที่เหมาะสมกับการแก้ปัญหาที่สุด และจะมีผลกระทบน้อยที่สุด สามารถรับมือกับปัญหาได้เร็วที่สุด และดีที่สุดกับทุกฝ่าย จึงประเมินทางเลือกนั้น โดยวางแผนและบันทึกกระบวนการปฏิบัติงาน ในรูปแบบรายงานและนำทางเลือกนั้นมาตรวจสอบความถูกต้อง

2. ถ้านักเรียนมีความขัดแย้งทางความคิดกับเพื่อนร่วมงาน จะมีแนวทางแก้ปัญหาอย่างไรจงอธิบาย  ว่าทักษะการแก้ปัญหามีความสำคัญในการทำงานอย่างไร

- ใช้ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา ได้แก่

(1) สังเกต นักเรียนควรฝึกตนเองให้เป็นคนช่างสังเกต สามารถศึกษาหรือรับรู้ข้อมูลมองเห็นและเข้าใจปัญหาสำคัญที่เกิดขึ้นได้ เช่น การทะเลาะกับสมาชิกในกลุ่ม เราอาจสังเกตปัญหา ว่าสาเหตุมาจากการไม่ยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ของแต่ละสมาชิกในกลุ่ม

(2) วิเคราะห์ เมื่อทราบและเข้าใจถึงปัญหาที่เกิดขึ้นแล้ว ควรวิเคราะห์ว่าปัญหาที่มีมีมากน้อยเพียงใด ลำดับความสำคัญของปัญหา และวิเคราะห์สาเหตุของแต่ละปัญหาเพื่อสร้างทางเลือกให้กับทางออกของปัญหาได้อย่างเหมาะสม เช่น การทะเลาะกันในกลุ่ม ว่าสมาชิก เกิดการโต้แย้งกันในการพูด หรือ ถึงขั้นรุนแรงในการใช้กำลังตัดสินปัญหา

(3) สร้างทางเลือก เมื่อวิเคราะห์เรียงลำดับปัญหาได้แล้ว ว่าควรแก้ปัญหาใดก่อน ปัญหาใดทีหลัง และเมื่อวิเคราะห์ทีละปัญหา หาสาเหตุของแต่ละปัญหาได้แล้ว ควรสร้างทางเลือกในการแก้ไขปัญหาซึ่งอาจจะมากมาย โดยการสร้างทางเลือกนั้น อาจจะมาจากการศึกษาค้นคว้าการทดลอง การตรวจสอบ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการแก้ปัญหา เช่น การทะเลาะกันของสมาชิกในกลุ่ม เราควรเรียกทุกคนในกลุ่มมานั่งปรับความเข้าใจ และถามถึงปัญหาที่ขัดแย้งกัน

(4) ประเมินทางเลือก ทางเลือกต่างๆที่สร้างขึ้นมาจากการศึกษาค้นคว้าหรือการตรวจสอบต่างๆ ควรพิจารณาดูให้ละเอียดว่าทางเลือกใดที่เหมาะสมกับการแก้ปัญหาที่สุด และจะมีผลกระทบน้อยที่สุด สามารถรับมือกับปัญหาได้เร็วที่สุด และดีที่สุดกับทุกฝ่าย จึงประเมินทางเลือกนั้น โดยวางแผนและบันทึกกระบวนการปฏิบัติงาน ในรูปแบบรายงานและนำทางเลือกนั้นมาตรวจสอบความถูกต้อง เช่น การทะเลาะกันของสมาชิกในกลุ่ม เราควรวางแผนการแก้ปัญหา โดยการเรียกสมาชิกในกลุ่มมานั่งคุยกัน หรือปรึกษาอาจารย์ หากมีความรุนแรง โดยเราควรเลือกทางเลือกจากสถานการณ์ที่เกิดขึ้น หากมีความรุนแรงน้อยก็เพียงแค่นั่งปรับความเข้าใจกัน เป็นต้น

ที่มา : หนังสือการงานอาชีพและเทคโนโลยี กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2